Met droefheid hebben we recent kennis genomen van het plotselinge overlijden van Mona Lohanda in Indonesië. Zij was een vooraanstaande vrouwelijke historicus en archivaris in Indonesië en vanaf 1972 werkzaam bij het Nationaal Archief van de Republiek Indonesië (ANRI) met name op het gebied van de geschiedenis van Jakarta, het voormalige Batavia. Zij ontving diverse onderscheidingen voor haar bijdrage aan de Indonesische geschiedschrijving.

Zij werd op 4 november geboren in Tangerang, een voorstad van Jakarta. Na haar studie aan de Afdeling Geschiedenis, Faculteit Letteren, Universiteit van Indonesië vervolgde zij haar postdoctorale studie aan de afdeling Geschiedenis, School of Oriental and African Studies aan de University of London. Ze studeerde in maart 1974 af met haar proefschrift getiteld ‘The Kapitan China of Batavia 1937-1942’. Op voorstel van de Indonesische historicus Harsja Bachtiar bestudeerde Mona de geschiedenis van het Tioghoa-volk in Indonesië.

Bij het ANRI werd zij specialist in de geschiedenis van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Zij verdiepte zich in de paleografie van het Nederlands van de 17e en 18e eeuw en begon met het samenstellen van indexen op de VOC-archieven, zodat het voor onderzoekers gemakkelijker zou worden om die archieven te bestuderen. Haar vaardigheid om zorgvuldig en goed te schrijven maakte haar tot een groot historicus. Zij memoreerde veel uit de VOC-archieven en kon in detail uit de inhoud voordragen zonder nogmaals naar de oorspronkelijke documenten te kijken. Ze wist eenvoudigweg precies wanneer er branden, overstromingen, rellen en uitbraken van ziekten waren geweest in de stad Batavia tijdens het VOC-bewind.

Dankzij haar rol bij ANRI gedurende decennia werd zij zowel in Indonesië als in de internationale wereld bekend en werd zij onderdeel van een netwerk van onderzoekers die Indonesië bestuderen aan de hand van de oorspronkelijke archieven. Tegelijkertijd produceerde zij diverse publicaties in de historische wetenschap en begeleidde ze doctoraten.

Zij was een historicus die standvastig en kritisch was over bepaalde problemen in Indonesië en haar eigen gedachten opschreef over de geschiedenis en totstandkoming van de Indonesische republiek. Haar assertiviteit en expertise op het gebied van archieven maakte haar een sterke historicus. Haar kritische kijk op de Indonesische geschiedenis leverde haar vele prijzen op. Onder andere de Nabil Award (2010), de Kompas Daily Award (2012), en de Bakrie Award. Haar werk is tijdloos en wordt nog steeds gebruikt.

Niet in de laatste plaats dient hier vermeld te worden dat zij gedurende een aantal jaren het overgrote deel van alle marginalia-teksten uit de serie ‘Dagregisters van het Casteel van Batavia’ heeft getranscribeerd en gedigitaliseerd. Deze index is in 2011 mede aanleiding geweest voor Corts Foundation en ANRI om deze serie uit het VOC-archief te gaan scannen en online te publiceren op een nieuwe website: sejarah-nusantara.anri.go.id/marginalia/ . Deze belangrijke nalatenschap is voor iedereen wereldwijd toegankelijk en beschikbaar voor onderzoek. Wij zijn Mona Lohanda daar veel dank voor verschuldigd en ere haar bij deze.

Enkele van haar publicaties:

• The kapitan Cina of Batavia, 1837-1942: A history of Chinese establishment in colonial society, ISBN 979428257X / 9789794282571, Djambatan, 1996
• Guide to the archives on relations between the Netherlands and Indonesia 1945-1963, ISBN 9789052161105, HuijgensING, 2005 (PDF download hier beschikbaar)
• Growing Pains: The Chinese and the Dutch in Colonial Java, 1890-1942, ISBN 979972290X / 9789799722904, Yayasan Obor, 2002